Yapay Zekâ Psikoterapide: İnsani Dokunuşun Yerini Alabilir mi?

Yapay Zekâ ve Psikoterapi Dünyasındaki Yükseliş

Teknolojinin hızı baş döndürücü. Yapay zekâ (YZ), bilim kurgudan çıkıp hayatımızın her alanına dahil oldu. Özellikle psikoterapi dünyasında YZ'nin yükselişi, bir devrim mi yoksa dikkatli yaklaşılması gereken bir risk mi? Bu soru, ruh sağlığı profesyonellerinin zihnini meşgul ediyor. Evet, YZ’nin sağladığı kolaylıklar inkâr edilemez. Peki ya kaybettiklerimiz?

YZ'nin en büyük vaadi, terapiye erişimi kolaylaştırması. Örneğin, coğrafi sınırlamaları olan bölgelerdeki bireyler artık bir terapistle görüşmek için saatlerce yolculuk etmek zorunda kalmayabilir. Sanal terapistler, erişimi artırarak daha geniş kitlelere psikolojik destek sağlayabilir (Ghosh, 2024).

Empati Eksikliği: Yapay Zekânın Büyük Sınavı

Burada durup düşünmemiz gereken bir nokta var: Yapay zeka ne kadar empati yapabilir? Terapideki en önemli unsurlardan biri, terapist ile danışan arasında kurulan insani bağdır. Empati, güven ve duygusal yakınlık, bir makinenin simüle edebileceği şeyler midir? YZ'nin bu alandaki eksikliği, derin bir duygusal bağ kurmanın önemini bilenler için büyük bir soru işareti (Conrad, 2024). Bir terapist, yalnızca kelimeleri analiz etmekle kalmaz, aynı zamanda hastasının ruh halini, jest ve mimiklerini, hatta sessizliğini bile okur. YZ’nin bunu başarabileceği şüpheli.

Dahası, YZ’nin getirdiği en büyük tehlikelerden biri, veri güvenliği ve mahremiyet konularında yatmaktadır. Danışanların en mahrem bilgileri yapay zekâ sistemlerine emanet edilirken, bu bilgilerin kötüye kullanılma riski göz ardı edilemez. YZ’nin kullandığı büyük veri setleri, yanlış yorumlara ve hatalı teşhislere de yol açabilir (Salah ve ark., 2024). Bu noktada, YZ’nin tarafsız olduğu kadar, güvenilir ve şeffaf olması da kritik önem taşımaktadır.

Sonuç: İnsani Bağın Yeri ve Önemi

Yapay zekâ destekli terapi sistemlerinin gelecekte daha büyük bir rol üstlenmesi kaçınılmaz olabilir, ancak bu durum, insani bağın yerini alabileceği anlamına gelmez. Teknolojiyle güçlendirilmiş bir terapi süreci fayda sağlayabilir ancak empati, güven ve derin duygusal anlayış olmadan, terapinin özü kaybolabilir. İnsani dokunuş olmadan bir tedavi ne kadar etkili olabilir? Belki de cevap, insanı tamamen dışlamadan, teknolojiyi bir araç olarak kullanmakta yatıyor.

Yapay zekanın geleceği parlak olabilir, ancak unutulmaması gereken bir gerçek var: İnsan ruhunun derinliklerini anlayabilmek yalnızca veri analizi ile değil, duygusal derinlik ve insani empati ile mümkündür. Ve bu, bir makinenin yerine getiremeyeceği bir görevdir.

Kaynakça:

• Ghosh, S. (2024). Artificial intelligence in future psychological revolution. Mind and Machines: The Psychology of Artificial Intelligence, 113-121.

• Conrad, J. A. (2024). Digitization and its discontents: The promise and limitations of digital mental health interventions. Journal of Contemporary Psychotherapy, 48(3), 1-10. https://doi.org/10.1007/s10879-024-09620-2.

• Jurblum, M., & Selzer, R. (2024). Potential promises and perils of artificial intelligence in psychotherapy – The AI psychotherapist. Australasian Psychiatry, 0(0), 1-3.

• Salah, M., Abdelfattah, F., & Al Halbusi, H. (2024). The good, the bad, and the GPT: Reviewing the impact of generative artificial intelligence on psychology. Current Opinion in Psychology, 59, 101872. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2024.101872.